کد مطلب:47 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:415
احکام نماز
نماز مهمترین اعمال دینی است كه اگر قبول درگاه خداوند عالم شود, عبادتهای دیگر هم قبول مـی شـود و اگـر پـذیـرفته نشود اعمال دیگر هم قبول نمی شود.
وهمانطور كه اگر انسان شبانه روزی پـنج نوبت در نهر آبی شستشو كند, چرك دربدنش نمی ماند نمازهای پنجگانه هم انسان را از گـنـاهـان پـاك می كند.
و سزاوار است كه انسان نماز را در اول وقت بخواند و كسی كه نماز را پست و سبك شمارد, مانندكسی است كه نماز نمی خواند.
پیغمبر اكرم (ص ) فرمود: كسی كه به نماز اهمیت ندهد و آن را سبك شمارد, سزاوارعذاب آخرت است .
روزی حضرت در مسجد تشریف داشتند مردی وارد ومشغول نماز شد وركوع وسجودش را كـاملا بجا نیاورد, حضرت فرمودند: اگر این مرد در حالی كه نمازش اینطور است از دنیا برود, به دین من از دنیا نرفته است , پس انسان باید مواظب باشد كه با عجله و شتابزدگی نماز نخواند و در حـال نـمـاز بـه یـادخـدا وبـاخـضـوع وخـشـوع ووقـار باشد ومتوجه باشد كه با چه كسی سخن مـی گویدوخود را در مقابل عظمت وبزرگی خداوند عالم بسیار پست وناچیز ببیند و اگرانسان در مـوقع نماز كاملا به این مطلب توجه كند, از خود بی خبر می شود, چنانكه در حال نماز تیر را از پای مبارك امیرالمومنین (ع ) بیرون كشیدند و آن حضرت متوجه نشدند.
و نـیـز بـاید نمازگزار توبه واستغفار نماید وگناهانی كه مانع قبول شدن نماز است ,مانند حسد, كبر, غیبت , خوردن حرام , آشامیدن مسكرات و ندادن خمس و زكات بلكه هر معصیتی را ترك كند و هـمـچـنـیـن سـزاوار است كارهایی كه ثواب نماز را كم می كند بجا نیاورد.
مثلا در حال خواب آلـودگـی وخود داری از بول به نماز نایستد ودر موقع نماز به آسمان نگاه نكند و نیز كارهایی كه ثـواب نـمـاز را زیاد می كند بجاآورد, مثلا انگشتری عقیق بدست كند ولباس پاكیزه بپوشد وشانه ومسواك كند وخود را خوشبو نماید.
نمازهای واجب نمازهای واجب شش است : اول - نماز یومیه .
دوم - نماز آیات .
سوم - نماز میت .
چهارم - نماز طواف واجب خانه كعبه .
پنجم - نماز قضای پدر ومادر كه برپسر بزرگتر واجب است .
ششم - نمازی كه بواسطه اجاره و نذر و قسم و عهد واجب می شود.
نمازهای واجب یومیه نـمـازهـای واجب یومیه پنج است ظهر وعصر, هر كدام چهار ركعت , مغرب سه ركعت , عشا چهار ركعت ,صبح دو ركعت ونماز جمعه هم از نمازهای روزانه است .
(مساله 736) در سفر باید نمازهای چهار ركعتی را با شرایطی كه گفته می شود دوركعت خواند.
وقت نماز ظهر و عصر (مـساله 737) اگر چوب یا چیزی مانند آن را, بطور عمودی در زمین هموار نصب كنند صبح كه خورشید بیرون می آید, سایه آن بطرف مغرب می افتد وهر چه آفتاب بالا آید این سایه كم می شود و در شـهـرهای ما در اول ظهر شرعی ((2))
به آخرین درجه كمی می رسد وظهر كه گذشت , سایه آن بـطرف مشرق بر می گردد وهر چه خورشید رو به مغرب می رود سایه زیادتر می شود.
بنابراین وقـتی سایه به آخرین درجه كمی رسید ودو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشت , معلوم می شود ظهر شرعی شده است ولی در بعضی شهرها مثل مكه كه گاهی موقع ظهر سایه به كلی از بین می رود, بعد از آن كه سایه دوباره پیدا شد معلوم می شود ظهر شده است .
(مـسـالـه 738) چـوب یـا چیز دیگری را كه برای معین كردن ظهر به زمین فرومی برند شاخص گویند.
(مـسـاله 739) بنابر قول مشهور نماز ظهر و عصر هر كدام وقت مخصوص ومشتركی دارند, وقت مـخـصـوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی كه از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد كه اگـر كـسـی سـهـوا تـمام نماز عصر را در این وقت بخواند, نمازش باطل است واین قول موافق با احـتـیـاط اسـت .
و وقـت مخصوص نمازعصر موقعی است كه به اندازه خواندن نماز عصر, وقت به مـغـرب مـانـده بـاشـد كـه اگركسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند, نماز ظهراو قضا شده وباید نـمـازعـصر را بخواندوما بین وقت مخصوص نماز ظهر ووقت مخصوص نماز عصر, وقت مشترك نـمـازظهر ونماز عصر است كه اگر كسی دراین وقت اشتباها تمام نماز عصر را پیش از نمازظهر بخواند, نمازش صحیح است وباید نماز ظهر را بعد از آن بجا آورد.
(مـسـاله 740) اگر پیش از خواندن نماز ظهر, سهوا مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه كرده است , چنانچه در وقت مشترك باشد, باید نیت را به نمازظهر برگرداند - یعنی : نیت كند كه آنچه تا حال خوانده ام وآنچه را مشغولم وآنچه بعد می خوانم همه نماز ظهر باشد - وبعد از آن كـه نـماز را تمام كرد, نماز عصر رابخواند و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد, بنابر احتیاط نیت را به نماز ظهربرگرداند و نماز را تمام كند, بعد هر دو نماز را به ترتیب بجا آورد.
(مـساله 741) در زمان حضور امام (ع ) واجب است انسان در روز جمعه بجای نماز ظهر دو ركعت نـمـاز جمعه بخواند, ولی در زمان غیبت اگر كسی نماز جمعه بخواند, احتیاط واجب آن است كه نماز ظهر را هم بخواند.
(مساله 742) وقت نماز جمعه از اول ظهر است , تا مقداری كه مكلف بتواند نمازجمعه را با شرای ط آن - تحصیل طهارت از حدث وخبث و حضور در اجتماع - بجاآورد.
وقت نماز مغرب و عشا (مـساله 743) مغرب موقعی است كه سرخی طرف مشرق , كه بعد از غروب آفتاب پیدا می شود, از بالای سر انسان بگذرد.
(مساله 744) نماز مغرب و عشا هر كدام بنابر قول مشهور وقت مخصوص ومشتركی دارند: وقـت مـخـصوص نماز مغرب از اول مغرب است , تا وقتی كه از مغرب به اندازه خواندن سه ركعت نـمـاز بـگـذرد, كـه اگر كسی مثلا مسافر باشد وتمام نماز عشا راسهوا در این وقت بخواند, بنابر احـتیاط نماز باطل است .
و وقت مخصوص نمازعشا موقعی است كه به اندازه خواندن نماز عشا به نـصـف شب مانده باشد, كه اگركسی تا این موقع نماز مغرب را نخوانده , باید نماز عشا وبعد از آن نماز مغرب رابخواند وبین وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا وقت مشترك نماز مـغرب و عشا است , كه اگر كسی در این وقت اشتباها نماز عشا را پیش از نمازمغرب بخواند وبعد از نماز ملتفت شود نمازش صحیح است وباید نماز مغرب رابعد از آن بجا آورد.
(مـساله 745) وقت مخصوص ومشترك كه معنی آن در مساله پیش گفته شد برای اشخاص فرق مـی كـنـد, مثلا اگر به اندازه خواندن دو ركعت نماز از اول ظهر بگذردوقت مخصوص نماز ظهر كسی كه مسافر است تمام شده وداخل وقت مشترك می شود ولی برای كسی كه مسافر نیست , باید به اندازه خواندن چهار ركعت نمازبگذرد.
(مـساله 746) اگر پیش از خواندن نماز مغرب , سهوا مشغول نماز عشا شود و دربین نماز بفهمد كه اشتباه كرده , چنانچه تمام آنچه را خوانده یا مقداری از آن را دروقت مشترك خوانده وبه ركوع چهارم نرفته است , باید نیت را به نماز مغرب برگرداند ونماز را تمام كند وبعد نماز عشا را بخواند و اگـر بـه ركوع ركعت چهارم رفته باید نماز را تمام كند, بعد نماز مغرب را بخواند و احتیاط لازم آن اسـت كـه بـعـد ازنـمـاز مـغرب نماز عشا را اعاده نماید, اما اگر تمام آنچه را خوانده در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد وپیش از ركوع ركعت چهارم یادش بیاید, احتیاطا نیت را به نماز مغرب برگرداند ونماز را تمام كند ودوباره نماز مغرب وبعد از آن نماز عشا رابخواند.
(مـسـاله 747) آخر وقت نماز عشا نصف شب است .
و شب را باید از اول غروب تا اذان صبح حساب كـرد - بـنـابر احتیاط - نه تا اول آفتاب ((3))
.
ولی اگر تا موقعی كه به اندازه خواندن نماز عشا به نـصـف شـب (از اول غـروب تـا طـلوع صبح ) بیشترنمانده باشد, احتیاط این است كه نماز عشا را بـخـواند و بعد به قصد ما فی الذمه نماز مغرب را بخواند و عشا را اعاده نماید و اگر نماز مغرب را نـخـوانـده بـاشـد تـا به اندازه نماز عشا به نصف شب (از اول غروب تا طلوع آفتاب ) بیشتر نمانده باشدنماز عشا را رجاا به قصد ادا بخواند و بعد, نماز مغرب و عشا را قضا نماید.
(مساله 748) اگر از روی معصیت , یا بواسطه عذری نماز مغرب یا نماز عشا را تانصف شب نخواند, بنا بر احتیاط واجب , باید تا قبل از اذان صبح بدون این كه نیت ادا وقضا كند بجا آورد.
وقت نماز صبح (مـساله 749) نزدیك اذان صبح از طرف مشرق , سفیده ای رو به بالا حركت می كند كه آن را فجر اول گـویند, موقعی كه آن سفیده پهن شد فجر دوم , و اول وقت نماز صبح است , و آخر وقت نماز صبح موقعی است كه آفتاب بیرون می آید.
وهمانطور كه اگر انسان شبانه روزی پـنج نوبت در نهر آبی شستشو كند, چرك دربدنش نمی ماند نمازهای پنجگانه هم انسان را از گـنـاهـان پـاك می كند.
و سزاوار است كه انسان نماز را در اول وقت بخواند و كسی كه نماز را پست و سبك شمارد, مانندكسی است كه نماز نمی خواند.
پیغمبر اكرم (ص ) فرمود: كسی كه به نماز اهمیت ندهد و آن را سبك شمارد, سزاوارعذاب آخرت است .
روزی حضرت در مسجد تشریف داشتند مردی وارد ومشغول نماز شد وركوع وسجودش را كـاملا بجا نیاورد, حضرت فرمودند: اگر این مرد در حالی كه نمازش اینطور است از دنیا برود, به دین من از دنیا نرفته است , پس انسان باید مواظب باشد كه با عجله و شتابزدگی نماز نخواند و در حـال نـمـاز بـه یـادخـدا وبـاخـضـوع وخـشـوع ووقـار باشد ومتوجه باشد كه با چه كسی سخن مـی گویدوخود را در مقابل عظمت وبزرگی خداوند عالم بسیار پست وناچیز ببیند و اگرانسان در مـوقع نماز كاملا به این مطلب توجه كند, از خود بی خبر می شود, چنانكه در حال نماز تیر را از پای مبارك امیرالمومنین (ع ) بیرون كشیدند و آن حضرت متوجه نشدند.
و نـیـز بـاید نمازگزار توبه واستغفار نماید وگناهانی كه مانع قبول شدن نماز است ,مانند حسد, كبر, غیبت , خوردن حرام , آشامیدن مسكرات و ندادن خمس و زكات بلكه هر معصیتی را ترك كند و هـمـچـنـیـن سـزاوار است كارهایی كه ثواب نماز را كم می كند بجا نیاورد.
مثلا در حال خواب آلـودگـی وخود داری از بول به نماز نایستد ودر موقع نماز به آسمان نگاه نكند و نیز كارهایی كه ثـواب نـمـاز را زیاد می كند بجاآورد, مثلا انگشتری عقیق بدست كند ولباس پاكیزه بپوشد وشانه ومسواك كند وخود را خوشبو نماید.
نمازهای واجب نمازهای واجب شش است : اول - نماز یومیه .
دوم - نماز آیات .
سوم - نماز میت .
چهارم - نماز طواف واجب خانه كعبه .
پنجم - نماز قضای پدر ومادر كه برپسر بزرگتر واجب است .
ششم - نمازی كه بواسطه اجاره و نذر و قسم و عهد واجب می شود.
نمازهای واجب یومیه نـمـازهـای واجب یومیه پنج است ظهر وعصر, هر كدام چهار ركعت , مغرب سه ركعت , عشا چهار ركعت ,صبح دو ركعت ونماز جمعه هم از نمازهای روزانه است .
(مساله 736) در سفر باید نمازهای چهار ركعتی را با شرایطی كه گفته می شود دوركعت خواند.
وقت نماز ظهر و عصر (مـساله 737) اگر چوب یا چیزی مانند آن را, بطور عمودی در زمین هموار نصب كنند صبح كه خورشید بیرون می آید, سایه آن بطرف مغرب می افتد وهر چه آفتاب بالا آید این سایه كم می شود و در شـهـرهای ما در اول ظهر شرعی ((2))
به آخرین درجه كمی می رسد وظهر كه گذشت , سایه آن بـطرف مشرق بر می گردد وهر چه خورشید رو به مغرب می رود سایه زیادتر می شود.
بنابراین وقـتی سایه به آخرین درجه كمی رسید ودو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشت , معلوم می شود ظهر شرعی شده است ولی در بعضی شهرها مثل مكه كه گاهی موقع ظهر سایه به كلی از بین می رود, بعد از آن كه سایه دوباره پیدا شد معلوم می شود ظهر شده است .
(مـسـالـه 738) چـوب یـا چیز دیگری را كه برای معین كردن ظهر به زمین فرومی برند شاخص گویند.
(مـسـاله 739) بنابر قول مشهور نماز ظهر و عصر هر كدام وقت مخصوص ومشتركی دارند, وقت مـخـصـوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی كه از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد كه اگـر كـسـی سـهـوا تـمام نماز عصر را در این وقت بخواند, نمازش باطل است واین قول موافق با احـتـیـاط اسـت .
و وقـت مخصوص نمازعصر موقعی است كه به اندازه خواندن نماز عصر, وقت به مـغـرب مـانـده بـاشـد كـه اگركسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند, نماز ظهراو قضا شده وباید نـمـازعـصر را بخواندوما بین وقت مخصوص نماز ظهر ووقت مخصوص نماز عصر, وقت مشترك نـمـازظهر ونماز عصر است كه اگر كسی دراین وقت اشتباها تمام نماز عصر را پیش از نمازظهر بخواند, نمازش صحیح است وباید نماز ظهر را بعد از آن بجا آورد.
(مـسـاله 740) اگر پیش از خواندن نماز ظهر, سهوا مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه كرده است , چنانچه در وقت مشترك باشد, باید نیت را به نمازظهر برگرداند - یعنی : نیت كند كه آنچه تا حال خوانده ام وآنچه را مشغولم وآنچه بعد می خوانم همه نماز ظهر باشد - وبعد از آن كـه نـماز را تمام كرد, نماز عصر رابخواند و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد, بنابر احتیاط نیت را به نماز ظهربرگرداند و نماز را تمام كند, بعد هر دو نماز را به ترتیب بجا آورد.
(مـساله 741) در زمان حضور امام (ع ) واجب است انسان در روز جمعه بجای نماز ظهر دو ركعت نـمـاز جمعه بخواند, ولی در زمان غیبت اگر كسی نماز جمعه بخواند, احتیاط واجب آن است كه نماز ظهر را هم بخواند.
(مساله 742) وقت نماز جمعه از اول ظهر است , تا مقداری كه مكلف بتواند نمازجمعه را با شرای ط آن - تحصیل طهارت از حدث وخبث و حضور در اجتماع - بجاآورد.
وقت نماز مغرب و عشا (مـساله 743) مغرب موقعی است كه سرخی طرف مشرق , كه بعد از غروب آفتاب پیدا می شود, از بالای سر انسان بگذرد.
(مساله 744) نماز مغرب و عشا هر كدام بنابر قول مشهور وقت مخصوص ومشتركی دارند: وقـت مـخـصوص نماز مغرب از اول مغرب است , تا وقتی كه از مغرب به اندازه خواندن سه ركعت نـمـاز بـگـذرد, كـه اگر كسی مثلا مسافر باشد وتمام نماز عشا راسهوا در این وقت بخواند, بنابر احـتیاط نماز باطل است .
و وقت مخصوص نمازعشا موقعی است كه به اندازه خواندن نماز عشا به نـصـف شب مانده باشد, كه اگركسی تا این موقع نماز مغرب را نخوانده , باید نماز عشا وبعد از آن نماز مغرب رابخواند وبین وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا وقت مشترك نماز مـغرب و عشا است , كه اگر كسی در این وقت اشتباها نماز عشا را پیش از نمازمغرب بخواند وبعد از نماز ملتفت شود نمازش صحیح است وباید نماز مغرب رابعد از آن بجا آورد.
(مـساله 745) وقت مخصوص ومشترك كه معنی آن در مساله پیش گفته شد برای اشخاص فرق مـی كـنـد, مثلا اگر به اندازه خواندن دو ركعت نماز از اول ظهر بگذردوقت مخصوص نماز ظهر كسی كه مسافر است تمام شده وداخل وقت مشترك می شود ولی برای كسی كه مسافر نیست , باید به اندازه خواندن چهار ركعت نمازبگذرد.
(مـساله 746) اگر پیش از خواندن نماز مغرب , سهوا مشغول نماز عشا شود و دربین نماز بفهمد كه اشتباه كرده , چنانچه تمام آنچه را خوانده یا مقداری از آن را دروقت مشترك خوانده وبه ركوع چهارم نرفته است , باید نیت را به نماز مغرب برگرداند ونماز را تمام كند وبعد نماز عشا را بخواند و اگـر بـه ركوع ركعت چهارم رفته باید نماز را تمام كند, بعد نماز مغرب را بخواند و احتیاط لازم آن اسـت كـه بـعـد ازنـمـاز مـغرب نماز عشا را اعاده نماید, اما اگر تمام آنچه را خوانده در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد وپیش از ركوع ركعت چهارم یادش بیاید, احتیاطا نیت را به نماز مغرب برگرداند ونماز را تمام كند ودوباره نماز مغرب وبعد از آن نماز عشا رابخواند.
(مـسـاله 747) آخر وقت نماز عشا نصف شب است .
و شب را باید از اول غروب تا اذان صبح حساب كـرد - بـنـابر احتیاط - نه تا اول آفتاب ((3))
.
ولی اگر تا موقعی كه به اندازه خواندن نماز عشا به نـصـف شـب (از اول غـروب تـا طـلوع صبح ) بیشترنمانده باشد, احتیاط این است كه نماز عشا را بـخـواند و بعد به قصد ما فی الذمه نماز مغرب را بخواند و عشا را اعاده نماید و اگر نماز مغرب را نـخـوانـده بـاشـد تـا به اندازه نماز عشا به نصف شب (از اول غروب تا طلوع آفتاب ) بیشتر نمانده باشدنماز عشا را رجاا به قصد ادا بخواند و بعد, نماز مغرب و عشا را قضا نماید.
(مساله 748) اگر از روی معصیت , یا بواسطه عذری نماز مغرب یا نماز عشا را تانصف شب نخواند, بنا بر احتیاط واجب , باید تا قبل از اذان صبح بدون این كه نیت ادا وقضا كند بجا آورد.
وقت نماز صبح (مـساله 749) نزدیك اذان صبح از طرف مشرق , سفیده ای رو به بالا حركت می كند كه آن را فجر اول گـویند, موقعی كه آن سفیده پهن شد فجر دوم , و اول وقت نماز صبح است , و آخر وقت نماز صبح موقعی است كه آفتاب بیرون می آید.
2- ظـهـر شـرعي در بعض از مواقع چند دقيقه پيش از ساعت دوازده وگاهي چند دقيقه بعد از ساعت دوازده است .
3- بنابراين تقريبا يازده ساعت و يك ربع بعد از ظهر شرعي , آخر وقت نماز مغرب و عشا است .